Στο «εδώλιο» ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ παραπέμπεται η Ελλάδα για τη νιτρορύπανση των ελληνικών υδάτων

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με την απόφασή της που δημοσιεύθηκε στις 7-03-2019, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραπέμπει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της ΕΕ για το ζήτημα των νιτρικών και ζητά την επιβολή οικονομικών κυρώσεων.

Τον Απρίλιο του 2015, το Δικαστήριο της ΕΕ αποφάνθηκε ότι η Ελλάδα παραβιάζει το δίκαιο της ΕΕ επειδή δεν προστατεύει τα ύδατά της από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης (C-149/14 ). Τέσσερα χρόνια αργότερα, το πρόβλημα δεν έχει ακόμη επιλυθεί πλήρως. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιβάλει οικονομικές κυρώσεις με τη μορφή κατ' αποκοπή ποσού ύψους 2.639,25 ευρώ ημερησίως με κατώτατο κατ' αποκοπή ποσό ύψους 1.310.000 ευρώ και ημερήσια χρηματική ποινή ύψους 23.753,25 ευρώ από την ημέρα της πρώτης απόφασης μέχρι την πλήρη συμμόρφωση ή μέχρι την έκδοση δεύτερης δικαστικής απόφασης.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης (οδηγία για τη νιτρορύπανση, οδηγία 91/676/ΕΟΚ του Συμβουλίου), τα κράτη μέλη παρακολουθούν τα ύδατά τους και εντοπίζουν τα υδατικά συστήματα που πλήττονται ή ενδέχεται να πληγούν από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης. Χαρακτηρίζουν επίσης τις χερσαίες περιοχές των οποίων τα ύδατα απορρέουν προς τέτοια υδατικά συστήματα ως ευπρόσβλητες από νιτρορρύπανση ζώνες και καταρτίζουν κατάλληλα προγράμματα δράσης για την πρόληψη και τη μείωση της ρύπανσης.

Διαβάστε επίσης: Παραβάσεις: Αλλάζει η μεθοδολογία υπολογισμού των οικονομικών κυρώσεων που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Το 2011 η Ελλάδα δεν είχε καθορίσει περιοχές ως ευπρόσβλητες από νιτρορρύπανση ζώνες και δεν είχε καταρτίσει προγράμματα δράσης για τις περιοχές αυτές. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή, με την αποστολή προειδοποιητικής επιστολής στις ελληνικές αρχές, κίνησε διαδικασία επί παραβάσει τον Οκτώβριο του 2011. Μετά την έκδοση της απόφασης του Δικαστηρίου κατά της Ελλάδας τον Απρίλιο του 2015, η Ελλάδα έχει καθορίσει 12 νέες ευπρόσβλητες στη νιτρορρύπανση ζώνες· ωστόσο, οι ελληνικές αρχές δεν έχουν καταρτίσει προγράμματα δράσης για τις νέες αυτές ζώνες.

Συνεπώς, η Επιτροπή κίνησε περαιτέρω διαδικασία με την αποστολή προειδοποιητικής επιστολής δυνάμει του άρθρου 260 ΣΛΕΕ τον Οκτώβριο του 2017. Η Ελλάδα όχι μόνο δεν έχει καταρτίσει τα εν λόγω προγράμματα δράσης, αλλά ούτε έχει υποβάλει κανένα χρονοδιάγραμμα συμμόρφωσης ούτε έχει θέσει ημερομηνία-στόχο. Η Ελλάδα, επειδή δεν έχει καταρτίσει τα εν λόγω προγράμματα δράσης, δεν έχει ακόμη συμμορφωθεί με την απόφαση του Δικαστηρίου της 24ης Απριλίου 2015 (στην υπόθεση C-149/14, Επιτροπή κατά Ελλάδας).

Ως εκ τούτου, η διαδικασία για την κατάρτιση των προγραμμάτων δράσης παραμένει σε αρχικό στάδιο. Συνεπώς, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει εκ νέου την υπόθεση στο Δικαστήριο και να ζητήσει από το Δικαστήριο την επιβολή οικονομικών κυρώσεων.

Ιστορικό

Τα νιτρικά άλατα, όταν φθάνουν σε υπερβολικά επίπεδα, μπορεί να βλάψουν τα γλυκά ύδατα και το θαλάσσιο περιβάλλον μέσω της διεργασίας που είναι γνωστή ως «ευτροφισμός», καθώς προάγουν την υπερβολική ανάπτυξη των φυκών με αποτέλεσμα να ασφυκτιούν οι άλλες μορφές ζωής και να προκαλείται ο θάνατος των ψαριών σε λίμνες και ποταμούς. Ο καθαρισμός του πόσιμου νερού από την περίσσεια νιτρικών αλάτων αποτελεί επίσης πολύ δαπανηρή διαδικασία.

Στην πράξη, σύμφωνα με το άρθρο 260, παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ), εάν ένα κράτος μέλος δεν προβεί στις αναγκαίες ενέργειες για τη συμμόρφωση με απόφαση του Δικαστηρίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από το Δικαστήριο της ΕΕ να επιβάλει οικονομικές κυρώσεις, με τη μορφή κατ'αποκοπήν ποσού και ημερήσιας χρηματικής ποινής. Οι οικονομικές κυρώσεις λαμβάνουν υπόψη:

- τη σοβαρότητα της παράβασης·

- τη διάρκεια της παράβασης·

- τον ειδικό συντελεστή «Ν» (ο οποίος ποικίλλει μεταξύ των κρατών μελών και λαμβάνει υπόψη το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν τους σε εκατομμύρια ευρώ και τον αριθμό των εδρών του οικείου κράτους μέλους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο).

Οι οικονομικές κυρώσεις συνίστανται σε καταβολή κατ' αποκοπήν ποσού (προκειμένου να τιμωρηθεί η ύπαρξη της ίδιας της παράβασης) και ημερήσιας χρηματικής ποινής (προκειμένου να τιμωρηθεί η συνέχιση της παράβασης μετά την απόφαση του Δικαστηρίου).