«Πολλά περιθώρια για βελτίωση» στην επανεξέταση της ενωσιακής νομοθεσίας

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Αναγκαία η καλύτερη διοργανική συνεργασία όσον αφορά την επανεξέταση της νομοθεσίας, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ).

Συγκεκριμένα, η ειδική έκθεση αριθ. 16/2018, με τίτλο «Εκ των υστέρων επισκόπηση της νομοθεσίας της ΕΕ: ένα σύστημα με καλά θεμέλια αλλά και ελλείψεις», η οποία δημοσιεύθηκε στις 12-06-2018, καταλήγει ότι το σύστημα επισκόπησης της νομοθεσίας που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι τουλάχιστον συγκρίσιμο με αντίστοιχα συστήματα των κρατών μελών. Η διενέργεια εκ των υστέρων επισκοπήσεων υψηλής ποιότητας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ποιότητα της νομοθεσίας, σύμφωνα με τους ελεγκτές, οι οποίοι εντόπισαν, ωστόσο, σειρά αδυναμιών. Οι αδυναμίες αυτές αφορούσαν κυρίως την έλλειψη κοινών διοργανικών ορισμών σχετικά με τις ρήτρες επανεξέτασης, την ασαφή προσέγγιση ορισμένων ειδών επισκόπησης, καθώς και την αοριστία που χαρακτηρίζει το πρόγραμμα για τη βελτίωση της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου (REFIT).

Η επισκόπηση της νομοθεσίας μετά τη θέση της σε ισχύ είναι νευραλγικό κομμάτι της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη βελτίωση της νομοθεσίας. Ως «βελτίωση της νομοθεσίας» νοείται ο σχεδιασμός της πολιτικής και της νομοθεσίας κατά τρόπο που να συντελεί στην επίτευξη των κύριων στόχων τους και συνακόλουθα στη λήψη τεκμηριωμένων δημόσιων αποφάσεων. Πρόκειται για μια προσπάθεια να εξασφαλιστεί ότι οι πολιτικές αποφάσεις προετοιμάζονται με ανοικτό και διαφανή τρόπο, με βάση τα καλύτερα διαθέσιμα στοιχεία και με την ευρεία συμμετοχή των ενδιαφερομένων. Καλύπτει όλον τον κύκλο πολιτικής, από τον σχεδιασμό της πολιτικής και την προετοιμασία της, μέχρι την έγκριση, την υλοποίηση και την εφαρμογή (περιλαμβανομένης της επιβολής), έως και την αξιολόγηση και την αναθεώρηση.

Οι ελεγκτές εξέτασαν κατά πόσον το σύστημα επισκόπησης της ΕΕ σχεδιάστηκε ορθά και κατά πόσον ήταν ικανοποιητικός ο τρόπος υλοποίησης, διαχείρισης και ποιοτικού ελέγχου του. Συνολικά, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι επισκοπήσεις της Επιτροπής είναι τουλάχιστον συγκρίσιμες με την κατάσταση που παρατηρείται στην πλειονότητα των κρατών μελών. Το σύστημα επισκόπησης μέσω αξιολογήσεων είναι καλά σχεδιασμένο, τελεί υπό καλή διαχείριση και υποβάλλεται στον δέοντα έλεγχο ποιότητας. Υπάρχουν όμως άλλα είδη επισκόπησης που δεν υπόκεινται στα ίδια αυστηρά πρότυπα ποιοτικού ελέγχου, παρότι οι προπαρασκευαστικές εργασίες μπορεί να μη διαφέρουν ουσιαστικά στη φύση, τη διάρκεια και το κόστος τους σε σύγκριση με τις αξιολογήσεις.

Οι ρήτρες επανεξέτασης και παρακολούθησης χρησιμοποιούνται ευρέως, παρατηρούν οι ελεγκτές, αν και η απουσία κοινών ορισμών και κατευθυντηρίων οδηγιών μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ δεν εγγυάται πάντοτε τη δέουσα σαφήνεια ως προς το περιεχόμενο και τις αναμενόμενες εκροές. Ανεξαρτήτως αυτού, η συχνότητα εμφάνισής τους σε νομικά κείμενα έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια. Σε αρκετές περιπτώσεις στις οποίες δεν είχε περιληφθεί ρήτρα επανεξέτασης στην πρόταση της Επιτροπής, προστέθηκε κατά τη διάρκεια της νομοθετικής διαδικασίας. Αυτό είναι κάτι που αναγνωρίζεται από τους ελεγκτές ως θετικό βήμα.

Οι ελεγκτές εξέτασαν επίσης το πρόγραμμα για τη βελτίωση της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου (REFIT), στόχος του οποίου είναι η εξάλειψη της γραφειοκρατίας και η μείωση του κόστους, χωρίς να υπονομεύεται η επίτευξη των στόχων πολιτικής. Αυτό που διαπίστωσαν ήταν η αοριστία που χαρακτηρίζει τόσο το σκεπτικό πίσω από το REFIT όσο και τα κριτήρια που εφαρμόζει.

Οι ελεγκτές διατυπώνουν σειρά συστάσεων στην Επιτροπή, εκ των οποίων ορισμένες στοχεύουν στην περαιτέρω εξέλιξη και ενίσχυση του ενωσιακού συστήματος κοινής διοργανικής συνεργασίας μεταξύ της Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και των κρατών μελών.

Δήλωση

«Με τις εν λόγω επισκοπήσεις οι νομοθέτες είναι σε θέση να κατανοήσουν καλύτερα τον αντίκτυπο, τις αδυναμίες και τα πλεονεκτήματα που αποφέρει μια πολιτική ή μια κανονιστική πράξη,» δήλωσε ο Henri Grethen, Μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδιος για την έκθεση. «Η σημασία επομένως της ορθής εκτέλεσής τους είναι μεγάλη.»

Υπενθυμίζεται ότι το ΕΕΣ παρουσιάζει τις ειδικές εκθέσεις του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ, καθώς και σε άλλους ενδιαφερομένους, όπως σε εθνικά κοινοβούλια, παράγοντες του ενδιαφερόμενου κλάδου και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Στη συντριπτική πλειονότητά τους, οι συστάσεις που διατυπώνουν οι ελεγκτές στις εκθέσεις τους υλοποιούνται.

Το πλήρες κείμενο της έκθεσης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)