Παρένθετη μητρότητα: Δεν συνιστά ιατρική αδυναμία κυοφορίας η αδυναμία κυοφορίας λόγω φύλου

Στο υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, με τίτλο ««Παρεμβάσεις στο νομοθετικό πλαίσιο της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών, στον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών και στον Κώδικα Συμβολαιογράφων και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης», προβλέπεται η τροποποίηση του άρθρου 1548 του Αστικού Κώδικα, κατά τρόπο που αποκλείει τα ομόφυλα ζευγάρια ανδρών, καθώς και τους άγαμους άνδρες, από τη δυνατότητα απόκτησης παιδιού μέσω παρένθετης μητρότητας.

Συγκεκριμένα, με το άρθρο 44 του νομοσχεδίου, τροποποιείται το άρθρο 1458 ΑΚ με την πρόσθεση τρίτου και τέταρτου εδαφίου. Σύμφωνα με το προστιθέμενο τρίτο εδάφιο, δεν συνιστά ιατρική αδυναμία κυοφορίας, κατά την έννοια του άρθρου 1458, η αδυναμία κυοφορίας λόγω φύλου. Περαιτέρω, σύμφωνα με το προστιθέμενο τέταρτο εδάφιο, η δικαστική άδεια ισχύει μόλις η δικαστική απόφαση που την παρέχει καταστεί αμετάκλητη. 

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, παρένθετη μητρότητα καλείται, σύμφωνα με την παρ. 9 του άρθρου 3 του ν. 3305/2005, η μέθοδος τεχνητής αναπαραγωγής, κατά την οποία μια γυναίκα κυοφορεί και γεννά ύστερα από εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων, με χρήση ωαρίου ξένου προς την ίδια, για λογαριασμό άλλης γυναίκας, η οποία επιθυμεί να αποκτήσει παιδί και αδυνατεί να κυοφορήσει για ιατρικούς λόγους. Κατ’ αποτέλεσμα, η παρένθετη δεν καθίσταται μητέρα, ενώ η γυναίκα που έχει υπέρ της την άδεια, χωρίς να γεννά, γίνεται μητέρα. Η άδεια για την παρένθετη μητρότητα δίδεται μετά από αίτηση ενώπιον του πολυμελούς πρωτοδικείου, η οποία εκδικάζεται κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 1458 Α.Κ., 799 Κ.Πολ.Δ.). Η δικαστική απόφαση που δέχεται ή απορρίπτει την εν λόγω άδεια είναι άμεσα εκτελεστή.

Στη νομολογία έχει παλαιότερα σημειωθεί περίπτωση μοναχικού άνδρα, για τον οποίο, ενώ παρασχέθηκε δικαστική άδεια για παρένθετη μητρότητα που εκτελέστηκε αμέσως και εμφυτεύτηκε το έμβρυο, εντούτοις η σχετική απόφαση ανακλήθηκε, κατόπιν της άσκησης έφεσης από τον αρμόδιο εισαγγελέα. Ως αποτέλεσμα της ανάκλησης της άδειας, το γεννηθέν εν τω μεταξύ τέκνο βρέθηκε αίφνης εν κενώ, χωρίς μητέρα – διότι η γυναίκα που είχε την άδεια δεν απέκτησε μητρότητα, η δε παρένθετη έγινε μητέρα χωρίς να το θέλει – και χωρίς πατέρα, διότι δεν τελούσε σε γάμο. Για λόγους ομοιομορφίας και ασφάλειας του δικαίου, καθώς επίσης αποτροπής τυχόν διαφορετικών αποφάσεων από τα δικαστήρια της Χώρας, και για να αποφευχθεί τυχόν εκκρεμότητα στην προσωπική κατάσταση των τέκνων, ακολουθώντας την υφιστάμενη ρύθμιση που προβλέπεται για κρίσιμα θέματα προσωπικής κατάστασης του ατόμου (προσβολή πατρότητας, γάμος, αφάνεια), προτείνεται η τροποποίηση του άρθρου 1458 του Α.Κ. με την προσθήκη τρίτου εδαφίου.

Περαιτέρω, προτείνεται η τροποποίηση του άρθρου όγδοου του ν. 3089/2002, με την επαναφορά της προϋπόθεσης της κατοικίας της αιτούσας και της κυοφόρου γυναίκας στην Ελλάδα για την εφαρμογή των άρθρων 1458 και 1464 του Α.Κ., καθώς η δυνατότητα εφαρμογής των ανωτέρω διατάξεων εφόσον υφίσταται απλώς προσωρινή διαμονή στην Ελλάδα, όπως είχε θεσπιστεί με το άρθρο 17 του ν. 4272/2014 (Α’ 145), κρίνεται ότι εγκυμονεί κινδύνους καταστρατήγησης των προϋποθέσεων προσφυγής στην παρένθετη μητρότητα.

Δείτε ολόκληρο το σχέδιο νόμου στο opengov.gr.